زنگ های جو Barley Rusts

زنگ برگ (قهوه ای) جو Barley leaf rust

عامل بیماری Puccinia hordei

این زنگ به لحاظ گرما دوست بودن بیشتر در ارقام دیررس جو دیده میشود. میزبان حدواسط آن لاله کلاغی (Ornithogalum umbellatum) است. سیکل زندگی شبیه زنگ سیاه گندم می‌باشد و هر 5 مرحله اسپوری در آن دیده می شود. عامل این زنگ در برخی نواحی قارچPuccinia hordei  و در بعضی از مناطق P. recondita f.sp. tritici است.

کنترل زنگ برگ جو مثل کنترل زنگ قهوه ای گندم است.

× در جو زنگ زرد و زنگ سیاه نیز شایع است (برای توضیحات بیشتر به بیماری های گندم مراجعه شود)

سیاهک های جو

چهار نوع سیاهک در جو دیده می شود.

1 - سیاهک آشکار جو عامل بیماری Ustilago nuda

خوشه های آلوده به استثنای غشاء نازک فرابر دانه به توده ای از تلیوسپورها مبدل می شوند. این غشاء به راحتی پاره شده و اسپورها با باد پراکنده می شوند و طی چند روز فقط محور سنبله باقی می ماند. آلودگی بذر کاملاً داخلی است. سیکل بیماری و کنترل شبیه سیاهک آشکار گندم است.

2 - سیاهک پنهان عامل بیماری Ustilago hordei

علایم مشخصه سیاهک پنهان، وجود غشاء نسبتاً پایداری است که تا زمان رسیدن دانه، توده تلیوسپورها را در برمی‌گیرد. در بسیاری از موارد، خوشه های سیاهک زده که دیر می‌رسند، درون غلاف برگ پرچم گیر می‌کنند. تلیوسپور نیز جوانه زده و پس از تحمل میوز هسته، 4 بازیدیوسپور را بوجود می آورند که آلودگی را موجب می شوند. بقیه توضیحات و نیز روشهای کنترلی شبیه سیاهک پنهان گندم می باشد.

3 - سیاهک نیمه آشکار

عامل بیماریUstilago nigra

تشخیص این بیماری از سیاهک آشکار در مزرعه غیر ممکن است و تنها راه دقیق مقایسه نحوة جوانه زنی آنهاست. تلیوسپورهای سیاهک نیمه آشکار، بازیدیوسپور تولید می کنند ولی تلیوسپور سیاهک آشکار بجای بازیدیوسپور، لوله های آمیزشی تولید می‌کند. علایم شبیه سیاهک آشکار است و فقط تفاوتی در میزان سفتی غشای فرابر محیطی وجود دارد که در سیاهک نیمه آشکار، سفت تر است. در برخی سویه های U.nigra ریشکها به خوشه آلوده چسبیده باقی می ماند.

1 – بیماری آلترناریایی آفتابگردان Sunflower Alternaria disease

دستکم 4 گونه ازAlternaria وجود دارد که می توانند در آفتابگردان ایجاد بیماری نمایند. گونه پنجم نیز یک پاتوژن فرصت طلب می‌باشد.

این قارچها موجب لکه هایی بر روی برگ و ساقه، گیاهچه میری و پوسیدگی طبق در سرتاسر دنیا می شوند.

این بیماری ممکن است بذرزاد باشد و در بقایای گیاهی در نزدیکی خاک پایداری یابد. گیاهان بیشترین حساسیت را در مرحله گلدهی و پرشدن دانه ها دارند.

کنترل بیماری

1 - ضدعفونی بذر

2 – تناوب زراعی

3 – مدیریت بقایا و از بین بردن سریع آنها

4 – گیاهان ی که دیرتر کاشته می شوند در مقایسه با آنهاییکه زدوتر کاشت می شوند، حساسیت کمتری به این بیماری نشان میدهند.

2 – زنگ آفتابگردان

در لوبیا Fusarium solani f.sp. phaseoli

در نخودفرنگی F. solani f.sp. pisi

در باقلا F. solani f.sp. fabae

در گیاهان مبتلا به این قارچها پوسیدگی ریشه اصلی بصورت خشک دیده می شود. گیاه کوتوله و ضعیف می‌شود و در حالت شدید بیماری ممکن است از بین برود. در لوبیا بر روی ریشه ابتدا لکه های قرمزی بوجود می آید که به تدریج قهوه ای شده و کل ریشه اصلی را می پوشاند. ریشه های فرعی نیز معمولاً منهدم می شوند. دامنه میزبانی این قارچها محدود به گیاه مورد نظر می‌باشد. بقای قارچ اغلب به صورت کلامیدوسپور و نیز کنیدهای بزرگ (ماکروکنیدی ها) با جداره بیرونی ضخیم و یا در خاک و بقایای گیاهی طی سالهای زیاد (حداقل 6 سال) می‌باشد.

کنترل بیماری

1 – استفاده از ارقام مقاوم و تناوب زراعی با گیاهانی مثل چغندر و گندم و جو 6 تا 8 سال

2 – جلوگیری از متراکم‌کاری برای تهویه بیشتر و نیز جلوگیری از کاشت عمیق و آبیاری زیاده از حد

3 – اقدامات بهداشت زراعی از جمله دفن بقایا با انجام شخم و ضدعفونی بذر

4 – دادن کود سرک برای افزایش توان و تعداد ریشه ها در کنترل بیماری مفید می باشد.

3 – بیماری پوسیدگی آبکی ریشه حبوبات Wet rot

این بیماری بویژه در مراحل گیاهچه‌ای و توسط گونه‌های مختلف قارچ Pythium بوجود می‌آید. در ایران عامل این بیماری Pythium aphanidermatum  اعلام شده است. این بیماری معمولاً همراه با دو بیماری تارعنکبوتی و پوسیدگی خشک دیده می شود.

کنترل بیماری

از روشهای مقابله با آن می‌توان به ضدعفونی بذر و ایجاد زهکشی برای کم‌کردن رطوبت در مزرعه و استفاده از ارقام مقاوم اشاره نمود. در مورد این بیماری از روش کنترل بیولوژیکی نیز استفاده شده و از قارچ Trichoderma و باکتری های جنس Bacillus استفاده شده است.

بیماری موزائیک سیب

• تغییر رنگ برگ درختان سیب اولین بار در سال 1827 از کشور فرانسه گزارش شده است.
• سپس در سال 1910 در نیویورک استوارت این علائم را موزائیک نامید.
• در ایران این بیماری از سال 1334 جلب توجه کرد و در اطراف کرج و شهریار مخصوصاً روی واریته سیب شفیع آبادی و گلاب و همچنین در مشهد شدید می‌باشد.
• درخت بیمار کوچک می‌ماند و میوه‌های ریز می‌دهد.

علائم بیماری

1. لکه‌های کوچک سفید یا زردرنگ پریده که سطح برگ پراکنده است و نباید با لکه‌های ناشی از حمله سنک سیب اشتباه شود.

2. برگ در محل لکه‌های بزرگ سفید یا زرد رنگ پریده که غالباً نکروز شده خشک می‌شوند.

3. زرد شدن رگبرگ‌ها و نسوج تحتانی آن و تشکیل شبکه ظریفی از رگبرگ ها.

علائم معمولاً روی برگ که معمولاً در بهار و اوایل تابستان ظاهر می‌شود، بسیار مشخص و قابل رویت است. در دوره ای که درجه حرارت حداکثر می‌باشد، برگها معمولاً علائم موزائیک را نشان نمی دهند، مگر اینکه نژاد ویروس بیماری زایی شدید داشته باشد.

عامل بیماری

ویروس مزبور شکل چندوجهی منظم داشته و به قطر حدود 29 میکرون است. این ویروس از طریق پیوند منتقل می‌گردد و اخیراً ثابت شده که از طریق بذر نیز منتقل می‌شوند.

دوره کمون

دوره نهفته بیماری بر حسب زمان آلودگی و اندازه گیاه آزمایش متغیر است. گیاهانی که در تابستان آلوده شوند، نشانه‌های بیماری در بهار سال آینده که برگ‌ها تشکیل می‌گردند ظاهر می‌شود. روی نهال‌های سیب چند هفته بعد از آلودگی و در ماه‌های فروردین و اردیبهشت علائم موزائیک روی برگ‌ها بوجود می‌آید.

مبارزه

تهیه پیوندک‌های سالم و عاری از وجود ویروس جهت پیوند زدن روی پایه‌ها می‌باشد.

بیماری ویروسی کتابی شدن تنه و شاخه‌های سیب

بیماری کتابی شدن یا پیچ خوردگی تنه و شاخه‌ها که به انگلیسی فلات لیمب (Flat Limb) نامیده می‌شود، اولین بار حدود 70 سال پیش در آمریکا روی تنه واریته سیب گراون اشتاین (Gravenstein) مشاهده و مطالعه شده است و هم اگنون بیماری در هر جایی که سیب واریته مذکور کاشته شده وجود دارد و تاکنون از کشورهای فرانسه، انگلیس، آلمان، هلند، ایتالیا، اتریش، بلژیک، سوئد، نروژ، سوئیسة بلغارستان، چکسلواکی، دانمارک، یونان، یوگوسلاوی، استرالیا، کانادا، زلاند نو، سوریه و تونس گزارش گردیده است.

پژمردگی ورتیسیلیومی سیب زمینی

این بیماری در شرایط تک کشتی به شدت شیوع می یابد. تراکم زیاد بوته های حساس به بیماری نیز ممکن است موجب کمتر شدن شدت بسیاری از بیماریهای فرا گیر گردد.

آلودگی به قارچ Verticillium alba-atrom وe V.dahlia در پنبه در شرایط کشت انبوه کاهش یافت علت این امر کاهش میزان مایه تلقیح مؤثر برای ایجاد بیماری به ازای هر بوته به نسبت افزایش تعداد بوته می باشد ( ویلیم و همکاران ، 1976 ). دیویس و اورسون ( 1986 ) رابطه پژمردگی ورتیسیلیومی سیب زمینی و روش های آبیاری را مورد بررسی قرار دادند. این محققان در مطالعه خود دریافتند که شیوع و شدت بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی در آبیاری شیاری در مقایسه با آبیاری بارانی افزایش می یابد. مشکلات افزایش این بیماری را در آبیاری زیر زمینی در مقایسه با آبیاری بارانی نیز مشاهده کردند. در نتایج آزمایش آنها با نتایج بررسی گوتری ( 1960 ) و مک ماستر ( 1959 ) هماهنگی وجود دارد. معمولا" شدت بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی سیب زمینی وابستگی زیادی به مقدار دسترسی گیاه به ازت دارد. دیوس و اور سون ( 1984 ) در یافتند که در آبیاری شیاری ازت اغلب در 5/7 تا 15 سانتی متری فوقانی پروفیل خاک تجمع می یابد. در حالیکه در آبیاری بارانی ازت در سر تا سر پروفیل خاک توزیع یکنواخت تری داردو وقتی که دسترسی سیستم ریشه گیاهان به ازت به علت آبشویی و توزیع نامناسب کمتر شود شدت و شیوع این بیماری افزایش می یابد.

مطالعات متعدد در مورد تعیین اثرات روش های مختلف آبیاری روی توسعه عوامل بیماری خاک زاد و شیوع آنها انجام شده است. طبق گزارش کاپیرت و همکاران ( 1994 ) انجام آبیاری پیش از غده بندی سیب زمینی و بعد از آن ، روی ظهور علائم بیماری مرگ زود رس سیب زمینی V.dahliae تاثیر می گذارد. بین شیوع بیماری و آبیاری رابطه مثبت وجود دارد. در شرایط آبیاری بیش از اندازه و در مرحله قبل از شروع غده بندی ، بوته ها علائم بیماری را بیشتر و زودتر نشان دارند. این محققان نتیجه گرفتند که تغییر دادن عملیات آبیاری در طی دوره بین سبز شدن و شروع غده بندی ممکن است روش مطلوبی برای مدیریت بیماری پژمردگی باشد.

منبع مورد استفاده

کتاب کنترل بیماریهای گیاهی با روش های زراعی

نوشته : چارلز . ام . راش ، گیوانی پیک سینی ، روبرت ام . هاروسون

بیماریهای مهمسیبزمینی

پوسیدگی ریشه

علائم بیماری:

علائم بیماری در روی غده سیب زمینی نیز به صورت تشکیل اسکلروت های سیاه رنگی است که سطحی بوده و با آب شسته نمی شوند. زمانی که غده های آلوده به اسکلروت در خاکهای مرطوب کاشته شوند جوانه های روی غده می میرند و یا در رشد آنها وقفه ایجاد می شود. در روی ساقه هایی که از غده آلوده می رویند زخم ایجاد می شود. علائم این بیماری در مزرعه به صورت کوتولگی بوته، ارغوانی شدن برگها، پیچیدگی و زردی برگها در بوته های آلوده دیده می شوند. مناسبترین حرارت برای جوانه زنی اسکلروت ها 23 درجه میلی گراد است. این بیماری علاوه بر سیب زمینی بسیاری از گیاهان زراعی دیگر از جمله حبوبات، گیاهان روغنی، پنبه و کلم را نیز آلوده می کند.

عامل بیماری: عامل بیماری قارچ Rhizoctonia solani می باشد.

مبارزه:

الف) کاشت غده های سالم و عاری از اسکلروت

ب) ضد عفونی غده های بذری با استفاده از سموم قارچکش

ج) عدم کشت سیب زمینی به مدت 3 تا 4 سال در زمینهای آلوده

پوسیدگی خشکسیبزمینی

علائم بیماری:

علائم معمولا یک ماه بعد از انبار کردن غده ها به صورت لکه های قهوه ای بر روی غده ها به ویژه در محل زخمها دیده می شوند. به تدریج پوست روی لکه فرورفته و چروکیده شده و غده ها به حالت مومیایی در می آیند. غده ها در طول دوره انبار کردن به این بیماری حساس تر می باشند. توسعه بیماری در رطوبت نسبی بالای 70 درصد و حرارت 15 تا 20 درجه سریعتر صورت می گیرد. استفاده ازکودهای فسفره از پیشرفت بیماری می کاهد ولی استفاده بی رویه از کودهای پتاسه و ازته در مزرعه باعث حساسیت غده ها می گردد. این بیماری یکی از بیماریهای مهم سیب زمینی بوده و بیش از 20 درصد سیب زمینی هایی که در بازار به فروش می رسند به صورت پنهان و آشکار به این بیماری مبتلا هستند.

مقدمه

عموماً در شرایط مختلف، عوامل تولید موجود و در دسترس (اعم از انسانی و غیرانسانی)، با محدودیت روبرو می‌باشد. با توجه به رشد جمعیت و افزایش تقاضا برای مواد غذایی، یک مشکل مهم محدودیت عوامل تولید است. این محدودیت‌ها، استفاده مطلوب و بهینه از منابع تولید کشاورزی را از طریق انجام تحقیقات مناسب برای افزایش کارایی عوامب تولید ضروری می‌نمایاند.

زراعت پنبه و صنایع وابسته به آن در اقتصاد کشاورهای در حال توسعه به دلیل ایجاد اشتغال و افزایش درآمد، اهمیت دارد. در ضمن دانه پنبه یک منبع مناسب برای تامین پروتئین و روغن موردنیاز در تغذیه بسیاری از این کشورها بوده و از ایننظر پنبه بعد از سویا قرار دارد.

پنبه در حال حاضر در 75 کشور که 70 کشور از آنها جزو کشورهای درحال رشد محسوب می‌شوند، تولید می‌گردد و تعداد افرادی که تنها در این کشورها به نحوی از این محصول امرار معاش می‌کنند، حدود 200 میلیون نفر برآورد شده است. بدین ترتیب سهم پنبه در کمک به اقتصاد و پیشرفت جامعه روستایی در جهان سوم قابل توجه می‌باشد.

در کشور ما نیز پنبه یکی از مهمترین منابع صادراتی غیرنفتی است، چنانچه پنبه به روش صحیح و پیشرفته تولید شود، محصول پربرکتی است که نه تنها درآمد خوبی برای کشاورزان تامین خواهد کرد، بلکه محصولات فرعی و صنایع وابسته به آن می‌تواند سهم مهمی در بالا بردن سطح اقتصاد کشور داشته باشد. در این زمینه فعالیت‌های مختلفی نظیر صنایع پنبه پاک‌کنی، روغن‌کشی، تهیه غذای دام، نساجی و فرآورده‌های دیگری را می‌توان نام برد که همگام با افزایش تولید، در بالا بردن سطح اشتغال و درآمد ملی تاثیر دارد. اگر این منافع با ارزی که از صدور مازاد آن حاصل می‌شود، درنظر گرفته شود، اهمیت اقتصادی این محصول بیشتر مشخص می‌شود.

تاریخچه پنبه در ایران

به لحاظ سنویت، تاریخچه دقیقی در دست نیست، ولی هرودوت در تاریخ نوشته است که یکی از دلایل پیروزی سپاه ایران در جنگ‌های صحرایی بر سپاه رومیان، این بوده که لباس آنها از جنس پشم شیشه نبوده است. در دست نوشته‌ای اسلامی به کشت پنبه در نواحی ساوه و شوشتر اشاره شده و اولین پنبه از هندوستان در سال 1282 به ایران وارد شد. با آغاز مشروطیت و آغاز روابط ایران با سایر کشورها، واردات بذر پنبه نیز آغاز شد.

در سال‌های 1342.43، تولید پنبه در ایران به 152 هزارتن رسید. در سال 1345 که سال سیاه پنبه ایران است، در منطقه گرگان آفت کرم خاردار شروع به طغیان کرد و تمامی مزارع پنبه را از بین برد که خوشبختانه با اعلام قرنطینه و سمپاشی جدی، تا به حال اثری از آن پیدا نشد.

بیشترین و بهترین رکود تولید پنبه در ایران، متعلق به سال 1353 است. رکود تولید در این سال به 50 هزارتن رسید. متاسفانه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، صادرات پنبه که سالیانه بیش از 15 هزارتن بود، از رونق افتاد و پنبه به عنوان دومین محصول صادراتی که بعد از نفت جایگاه خود را از دست داد و تا به حال هنوز نتوانسته‌ایم نه به این رکورد، بلکه از رقم ناچیز 50 هزارتن نیز پا را فراتر ننهادیم.

مشخصات گیاهشناسی پنبه

پنبه گیاهی گلدار، دولپه، از خانواده Malvaceae و از جنس Gossypium است. این جنس دارای 4 گونه زراعی است که هر یک دارای عملکرد و خصوصیات متفاوتی هستند. به عنوان مثال Gossypium herbaceum گونه‌ای دیپلوئید و متحمل به استرس است، در حالی که Gossypium bombadence رقمی تتراپلوئید و دارای الیاف بسیار بلند و متحمل به بیماری‌هاست(1).

ارقام وحشی پنبه نیز دارای صفات مطلوب متعددی نظیر مقاومت به استرس کم‌آبی و شوری یا فقر خاک هستند که انتقال این گونه صفات از طریق به‌نژادی از ارقام وحشی به ارقام زراعی به دلیل ناسازگاری بین این ارقام و یا سقط جنین امکام‌پذیر نیست(2.3). برطرف نمودن ناسازگاری‌های موجود و تولید هیبریدهای جدید، تنها به طریق کشت بافت ممکن است. یکی از اصول اولیه در بکارگیری تکنیک کشت بافت در اصطلاح گیاهان زراعی، قابلیت کالوس‌زایی و باززایی است (7).

پنبه از جمله گیاهانی است که از قابلیت بسیار پایینی برخوردار است (5.11). پنبه و چگونگی رشد این گیاه، بستگی به شرایط جوی دارد. می‌تواند به عنوان یک گیاه یکساله رشد کند (در مناطق معتدل و سردسیر) و یا می‌‌تواند به عنوان یک گیاه چندساله و دائمی ادامه حیات دهد (گرمسیر).